Þú ert hér

Hver er munurinn á lausnaleitarnámi [Problem-Based Learning] og öðrum kennsluaðferðum sem byggja á samvinnunámi?

Munurinn á lausnaleitarnámi og öðru samvinnunámi og virku námi [cooperative or active learning] er oft óljós vegna þess að þau eiga svo margt sameiginlegt. Þó er grundvallarskilyrði í lausnaleitarnámi að námsefnið sé kynnt í tengslum við flókið en raunverulegt [real-world] vandamál. Með öðrum orðum, vandamálið kemur fyrst (Boud o.fl.1985, tilvitnað eftir White 1996). Þetta er algjör andstæða við algengar kennsluaðferðir þar sem hugmyndir, kynntar með fyrirlestraraðferð, koma á undan vandamálum eða spurningum í lok hvers kafla (White, 1996).

Hve langan tíma tekur að búa til vandamál? Hvað á að gefa því margar kennslustundir? Hve mörg vandamál er eðlilegt að taka á einu misseri/skólaári?

Framsetning vandamála verður auðveldari með æfingunni. Það er mikilvægt að hafa það í huga að lausnaleitarnám er mjög virkt og vandamálin breytast um leið og hóparnir kljást við þau. Það getur tekið margar vikur að búa til fyrsta vandamálið, en endurbætur og breytingar eru stöðugar. Það besta við að móta sitt eigið vandamál er að það er hægt að aðlaga það þeim tíma sem er til umráða. Lítil vandamál er hægt að afgreiða á nokkrum kennslustundum á meðan flókin vandamál geta tekið nokkra mánuði. Best er að skipta misserinu/skólaárinu til dæmis í fernt og taka eitt vandamál fyrir í hverjum fjórðungi, byrja smátt en færa sig síðan upp á skaftið og hafa vandamálin flóknari að uppbyggingu þegar nemendur fara að venjast vinnubrögðum af þessu tagi.

Námsefnið sem kennt er með lausnaleitarnámi verður að vera innbyggt í vinnuferlið þegar vandamálin eru búin til. Það þarf að hafa viðkomandi námsmarkmið í huga þegar viðfangsefnið er afmarkað og möguleikar nemenda til að læra um efnið byggjast mjög mikið á að vel takist að skilgreina vandamálið. Kosturinn við þetta virka, afmarkaða nám er að það er mun líklegra að þekking sem nemendur öðlast á þennan hátt varðveitist. Það að vera fær um að leysa vandamál er út af fyrir sig mikilvægur og dýrmætur eiginleiki sem er þess virði að leggja rækt við. Í lausnaleitarnámi er það þó viðfangsefnið sjálft sem skiptir mestu máli.

Hve miklar upplýsingar látum við nemendum í té og hvað þurfa þeir að sjá  mikið um sjálfir? Hvernig höldum við vandamálinu innan skynsamlegra marka ef við eigum ekki að halda utan um stjórnvölinn?

Hlutfallið á milli nemenda og kennara í öflun upplýsinga ræðst af nokkrum þáttum. Aldri nemenda, tímanum sem þeir hafa til verksins og hve auðvelt er að nálgast upplýsingar um málið. Námsmarkmið vega líka þungt þegar þetta er hugleitt. Í lausnaleitarnámi þurfa kennarar að tileinka sér einskonar þjálfarahæfileika, þ.e. að halda sig til hlés á hliðarlínunni. Með því að spyrja réttra spurninga geta þeir leitt nemendur á rétta braut eins auðveldlega og með beinni kennslu.

Hvað finnst nemendum? Hvaða nemendum líkar þetta best?

Eins og gerist með allar kennsluaðferðir þá munu sumir nemendur bregðast betur við en aðrir. Nemendum líkar yfirhöfuð vel að vera virkir þátttakendur og hafa einhverja stjórn á eigin námi. Þetta á sérstaklega við ef við getum látið okkur detta í hug dæmi sem tengjast áhugamálum nemenda. Þeir nemendur sem síst eru ánægðir með þessa kennsluaðferð eru þeir sem vilja fá nákvæm fyrirmæli frá kennaranum um það sem ætlast er til af þeim. Lausnaleitarnám kemur sérstaklega sterkt út hjá þeim nemendum sem læra best á óhefðbundinn hátt, þar á meðal eru margir hæfileikaríkir nemendur. Þessi aðferð getur samt sem áður verið óþægileg fyrir þá nemendur sem gengur best í hefðbundnu skólastarfi og þeir geta þurft á viðbótaraðstoð að halda á meðan þeir eru að venjast kennsluaðferðinni.

Hvað þarf að nota mikla tækni? Hvernig lítur afraksturinn út?

Þó góður tækniaðgangur sé óneitanlega til mikilla bóta bæði með tilliti til þeirra rannsókna sem nemendur þurfa að gera og framsetningar þeirra á úrlausnum, þá hafa mikilvæg vandamál verið leyst í umhverfi þar sem tölvur og Internetaðgangur hafa verið af skornum skammti. Í þeim tilfellum verða kennarar að vinna meiri undirbúningsvinnu og/eða meiri vinna fer fram utan skólans. Kynning á úrlausnum fer fram á mismunandi hátt og það sama er að segja um hverjir fylgjast með þeim. Í flestum tilfellum kynna hóparnir úrlausn sína munnlega, oft með hjálp sjónrænna miðla, skjávarpa eða myndvarpa. Ef hægt er að koma því við getur verið gagnlegt að hafa áhorfendur til staðar sem fylgjast með vinnu nemenda.

Hvernig er vinna nemenda metin?

Það er bæði hægt að nota leiðsagnarmat [formative] og heildarmat [summative]. Ennfremur er hægt að sameina hefðbundin skrifleg próf frammistöðunámsmati sem byggir á verkmöppum/sýnismöppum, niðurstöðum vandamálalausna og leiðarbók [reflective journal] ýmist í lok vinnunnar eða við og við á meðan á henni stendur. Sjá nánari umfjöllun undir liðnum Um námsmat hér á kennarasíðunni.

Langstærsti þröskuldurinn er tímaskortur segja kennarar, bæði til að búa til vandamál og fyrir vinnu nemenda. Þess vegna er það frumskilyrði að setja vandamálin þannig fram að mikilvægi innihalds og lausnaleitar, rannsókna, samskipta og samvinnu  haldist í hendur. Stundum getur skortur á skilningi skólayfirvalda og samfélags á því hvað lausnaleitarnám er valdið erfiðleikum. Í augum nemenda getur það litið þannig út að hann/hún sjái um alla vinnuna á meðan kennarinn fylgist bara með. Með því að kynna málið lítillega fyrir skólayfirvöldum (og foreldrum ef við á) - getur málið skýrst.

Sennilega ekki, þó uppbyggingin virðist ólík. Flestir þeirra þátta sem gera lausnaleitarnám árangursríkt eru á dagskrá annars staðar. Undirstaða þeirra kennsluaðferða sem notaðar eru í lausnaleitarnámi er að það er lögð rík áhersla á þjálfun og spurningar frekar en beina kennslu. Handfjötlunarnám [Hands-on-learning] og íhugun nemenda gegnir mikilvægu hlutverki í ferlinu.

_______
Heimildir:
© Rosenthal H., PBL Pracatical FAQs - Dreifirit á námskeiði Sage á ráðstefnunni PBL 2002 - A Pathway To Better Learning í Baltimore [þýtt og staðfært af ÞÓ með góðfúslegu leyfi höfundar].
White, H. B. (1996). Dan Tries Problem-Based Learning: A Case Study. University of Delaware - Problem-Based Learning eða [UD-PBL].

Upp

© 2000 Þórunn Óskarsdóttir, M.Ed. Allur réttur áskilinn. Vefstjóri
Síðast uppfært: 03.05.2005